Oskoła – staropolska nazwa soku brzozowego o słodkawym smaku. Był to napój chłodzący i leczniczy stosowany na całej Słowiańszczyźnie. Otrzymuje się go przez głębokie nacięcie pnia lub gałęzi brzozy wczesną wiosną.
Koniec marca i początek kwietnia to dobry czas, by zacząć pozyskiwać sok z brzozy. Właśnie wtedy, zanim na drzewie rozwiną się liście, w pniu krąży mnóstwo pysznego, słodkiego płynu. Uważajcie jednak, żeby nie dostać mandatu.
Sok, pozyskiwany z drzew należących do rodzaju brzoza, nazywany w Polsce „oskołą”, ceniony jest w Europie i Azji, a zwłaszcza w krajach wschodniej Europy – na Ukrainie, Białorusi i w Rosji. Spożywany jest zarówno w postaci świeżej, jak i po przefermentowaniu do niskoalkoholowego, orzeźwiającego napoju.
Od wieków przypisywano mu też magiczne właściwości. Wierzono na przykład, że wzmacnia organizm po zimie, ale też, że pozytywnie wpływa na porost włosów.Zalecany jest także w wiosennych „kuracjach oczyszczających” oraz jako środek poprawiający kondycję skóry.
Dziś wiele osób cudowne właściwości soku brzozowego uważają za mit. Owszem, 95% to woda, ale pozostałe 5% piechotą nie chodzi. Soki brzozowe zawierają głównie glukozę (ok. 1 %) i fruktozę (ponad 1 %). W skład soku brzozowego wchodzą ponadto aminokwasy, witaminy i kwasy organiczne. W soku tym obecne są także składniki mineralne, głównie: potas (115 mg·l -1), wapń (56,5 mg·l -1), magnez (22,0 mg·l -1), sód (14,5 mg·l -1), cynk, mangan, żelazo, miedź i chrom. Potas, wapń, magnez, mangan i cynk występują w świeżym soku brzozowym w największych ilościach. Dodam tutaj, że są to łatwo przyswajane mikroelementy: ktokolwiek interesował się trochę suplementami diety wie, że pierwiastki śladowe pochodzenia chemicznego (np. magnez pozyskiwany ze skał) wchłaniają się dużo gorzej niż te pochodzenia organicznego. Dodatkowo, ze względu na elektrolity (zwłaszcza elektrolity potasu, wapnia i fosforu) sok z brzozy nazywa się czasem naturalnym napojem izotonicznym, ponieważ bardzo dobrze nawadnia organizm.
W badaniach nad składem soków drzewnych w tym brzozy (M.Bielik, 2015a) ustalono iż soki drzewne mogą stanowić w diecie człowieka cenne źródło wybranych składników mineralnych, szczególnie miedzi i cynku, a w mniejszym stopniu: magnezu, wapnia i fosforu.
Co istotne badane soki drzewne nie zawierały dużych ilości składników potencjalnie niekorzystnych dla człowieka, tzn. azotanów(V), siarczanów(VI) i sodu.
Stwierdzono również duże wahania zawartości składników mineralnych w sokach drzewnych, nie tylko w obrębie jednego gatunku, ale nawet na tym samym stanowisku. Dlatego istotny wpływ na jakość soków ma wiele czynników tj.sposób pobierania soku, cechy drzewa, skład gleby na której rosną.
Dodajmy że z badań naukowych metodą turbidometryczną wynika iż, sok brzozowy odznacza się bardzo niską trwałością, w temperaturze pokojowej wynosi ona około jednego dnia, zaś w temperaturze 1°C około sześciu dni. ( Bilek 2016)
Jak pobrać sok z brzozy:
Nawiercamy dziurę , wkładamy rurkę (słomkę...), rurkę drugim końcem wkładamy do butelki , butelkę przywiązujemy do drzewa.
Kiedy zakonczymy pobór soku, korkujemy wywierconą dziurkę w drzewie kawałkiem drewna, patyczka.