Żeń-szeń jest używany od wieków w tradycyjnej medycynie chińskiej.
Tę wolno rosnącą, niską roślinę o mięsistych korzeniach można sklasyfikować na trzy sposoby, w zależności od tego, jak długo jest uprawiana: świeżą, białą lub czerwoną. Świeży żeń-szeń zbiera się przed upływem 4 lat, podczas gdy biały żeń-szeń zbiera się w okresie 4-6 lat, a czerwony żeń-szeń po 6 lub więcej latach.
Istnieje wiele rodzajów tego zioła, ale najbardziej popularne to żeń-szeń amerykański ( Panax quinquefolius ) i żeń-szeń azjatycki, koreański ( Panax ginseng ).
Żeń-szeń amerykański i azjatycki różnią się stężeniem substancji czynnych i wpływem na organizm. Uważa się, że żeń-szeń amerykański działa uspokajająco, podczas gdy odmiana azjatycka działa pobudzająco (1 , 2 ).
Żeń-szeń zawiera dwa istotne związki: ginsenozydy i gintoninę. Te związki uzupełniają się wzajemnie, zapewniając korzyści zdrowotne (3 ).
Oto 7 opartych na dowodach korzyści zdrowotnych wynikających z żeń-szenia:
1. Silny przeciwutleniacz, który może zmniejszyć stan zapalny
Żeń-szeń ma korzystne właściwości przeciwutleniające i przeciwzapalne (4 ).
Niektóre badania w probówkach wykazały, że wyciągi z żeń-szenia i związki ginsenozydów mogą hamować stan zapalny i zwiększać zdolności antyoksydacyjne w komórkach (5 , 6 ).
Na przykład, jedno badanie w probówce wykazało, że ekstrakt z czerwonego żeń-szenia koreańskiego zmniejsza stan zapalny i poprawia działanie przeciwutleniające, to komórki skóry osób z egzemą (7 ).Wyniki są obiecujące również u ludzi.
W jednym badaniu oceniano skutki przyjmowania przez 18 młodych sportowców 2 gramów ekstraktu z czerwonego żeń-szenia koreańskiego trzy razy dziennie przez siedem dni. Mężczyźni mieli następnie zbadane poziomy pewnych markerów stanu zapalnego po wykonaniu testu wysiłkowego. Poziomy te były znacznie niższe niż w grupie placebo i utrzymywały się do 72 godzin po badaniu (8 ). Należy jednak zauważyć, że grupa placebo otrzymała inne zioło lecznicze, więc wyniki te należy przyjmować z przymrużeniem oka i potrzeba więcej badań.
Wreszcie, większe badanie obejmowało 71 kobiet po menopauzie, które przyjmowały 3 gramy czerwonego żeń-szenia lub placebo codziennie przez 12 tygodni. Następnie zmierzono aktywność przeciwutleniającą i markery stresu oksydacyjnego. Naukowcy doszli do wniosku, że czerwony żeń-szeń może pomóc zmniejszyć stres oksydacyjny poprzez zwiększenie aktywności enzymów antyoksydacyjnych (9 ).
2. Może korzystnie wpływać na funkcjonowanie mózgu
Niektóre badania na probówkach i na zwierzętach pokazują, że składniki żeń-szenia, takie jak ginsenozydy i związek K, mogą chronić mózg przed uszkodzeniami powodowanymi przez wolne rodniki (12 , 13 , 14 ).
Jedno badanie dotyczyło 30 zdrowych osób, które spożywały żeń-szenia Panax (koreańskiego) 200 mg dziennie przez cztery tygodnie. Pod koniec badania wykazali poprawę zdrowia psychicznego, funkcjonowania społecznego i nastroju.
Jednak korzyści te przestały być znaczące po 8 tygodniach, co sugeruje, że działanie żeń-szenia może się zmniejszyć przy dłuższym stosowaniu (15 ).
W innym badaniu zbadano, jak pojedyncze dawki 200 lub 400 mg żeń-szenia Panax wpływają na sprawność umysłową, zmęczenie psychiczne i poziom cukru we krwi u 30 zdrowych dorosłych przed i po 10-minutowym teście psychicznym.
Uwaga! Dawka 200 mg, w przeciwieństwie do dawki 400 mg, była skuteczniejsza w poprawie sprawności umysłowej i zmęczenia podczas testu (16 ). (czyli nie zawsze więcej znaczy lepiej!)
Możliwe, że żeń-szeń wspomagał wchłanianie cukru we krwi przez komórki, co mogło zwiększyć wydajność i zmniejszyć zmęczenie psychiczne. Nie jest jednak jasne, dlaczego niższa dawka była skuteczniejsza niż wyższa.
Trzecie badanie wykazało, że codzienne przyjmowanie 400 mg żeń-szenia Panax przez osiem dni poprawiło spokój i umiejętności matematyczne (17 ).
Co więcej, inne badania wykazały pozytywny wpływ na funkcjonowanie i zachowanie mózgu u osób z chorobą Alzheimera (18 , 19 , 20 ).
3. Może poprawić zaburzenia erekcji
Badania wykazały, że żeń-szeń może być użyteczną alternatywą w leczeniu zaburzeń erekcji (ED) u mężczyzn (21 , 22 ).
Wydaje się, że zawarte w nim związki mogą chronić przed stresem oksydacyjnym w naczyniach krwionośnych i tkankach penisa oraz pomóc przywrócić normalne funkcjonowanie (23 , 24 ).
Dodatkowo badania wykazały, że żeń-szeń może promować produkcję tlenku azotu, związku poprawiającego rozluźnienie mięśni prącia i zwiększającego krążenie krwi (24 , 25 ).
Jedno z badań wykazało, że mężczyźni leczeni koreańskim czerwonym żeń-szeniem mieli 60% poprawę objawów zaburzeń erekcji w porównaniu z 30% poprawą spowodowaną lekiem stosowanym w leczeniu zaburzeń erekcji (26 ).
Co więcej, inne badanie wykazało, że 86 mężczyzn z zaburzeniami erekcji miało znaczną poprawę erekcji i ogólnej satysfakcji po zażyciu 1000 mg starego ekstraktu żeń-szenia przez 8 tygodni (27 ). Jednak potrzeba więcej badań, aby wyciągnąć ostateczne wnioski na temat wpływu żeń-szenia na zaburzenia erekcji (24 ).
4. Może wzmocnić układ odpornościowy
Żeń-szeń może wzmocnić układ odpornościowy .
Niektóre badania badające jego wpływ na układ odpornościowy skupiały się na pacjentach chorych na raka poddawanych operacji lub chemioterapii. W jednym badaniu obserwowano 39 osób, które wracały do zdrowia po operacji raka żołądka, leczono je 5400 mg żeń-szenia dziennie przez dwa lata.
Co ciekawe, osoby te miały znaczną poprawę funkcji odpornościowych i mniejszą liczbę nawrotów objawów ( 28 ).
W innym badaniu zbadano wpływ ekstraktu z czerwonego żeń-szenia na markery układu odpornościowego u osób z zaawansowanym rakiem żołądka poddawanych chemioterapii pooperacyjnej. Po trzech miesiącach osoby przyjmujące ekstrakt z czerwonego żeń-szenia miały lepsze markery układu odpornościowego niż osoby z grupy kontrolnej lub placebo ( 29 ).
Ponadto badanie sugeruje, że osoby, które przyjmują żeń-szeń, mogą mieć do 35% większe szanse na życie bez choroby przez pięć lat po operacji leczniczej i do 38% wyższy wskaźnik przeżycia w porównaniu z osobami, które go nie przyjmują ( 30 ).
Wydaje się, że ekstrakt z żeń-szenia mógłby również wzmocnić działanie szczepionek przeciwko chorobom takim jak grypa (31 ).
Chociaż badania te pokazują poprawę markerów układu odpornościowego u osób z rakiem, potrzebne są dalsze badania, aby wykazać skuteczność żeń-szenia w zwiększaniu odporności na infekcje u zdrowych ludzi (32 ).
5. Może mieć potencjalne korzyści w walce z rakiem
Żeń-szeń może być pomocny w zmniejszaniu ryzyka niektórych nowotworów (33 ).
Wykazano, że ginsenozydy w tym zioła pomagają zmniejszyć stan zapalny i zapewniają ochronę przeciwutleniającą (34 , 35 ). Cykl komórkowy to proces, w którym komórki normalnie rosną i dzielą się. Ginsenozydy mogą przynieść korzyści w tym cyklu, zapobiegając nieprawidłowej produkcji i wzrostowi komórek (34 , 35 ).
Przegląd kilku badań wykazał, że osoby przyjmujące żeń-szeń mogą mieć o 16% mniejsze ryzyko zachorowania na raka (35 ).
Co więcej, badanie obserwacyjne sugeruje, że osoby przyjmujące żeń-szeń mogą być mniej narażone na rozwój niektórych rodzajów raka, takich jak rak warg, jamy ustnej, przełyku, żołądka, okrężnicy, wątroby i płuc, niż osoby, które go nie przyjmują (36 ).
Żeń-szeń może również pomóc poprawić stan zdrowia pacjentów poddawanych chemioterapii, zmniejszyć skutki uboczne i wzmocnić działanie niektórych leków (34 ).
Chociaż badania nad rolą żeń-szenia w profilaktyce raka wykazują pewne korzyści, pozostają one niejednoznaczne (37 ).
6. Może zwalczyć zmęczenie i podnieść poziom energii
Wykazano, że żeń-szeń pomaga zwalczać zmęczenie i podnosi energię.
Różne badania na zwierzętach powiązały niektóre składniki żeń-szenia, takie jak polisacharydy i oligopeptydy, z niższym stresem oksydacyjnym i wyższą produkcją energii w komórkach, co może pomóc w walce ze zmęczeniem (38 , 39 , 40 ).
Jedno czterotygodniowe badanie dotyczyło skutków podania 1 lub 2 gramów żeń-szenia Panax (koreański) lub placebo 90 osobom z chronicznym zmęczeniem. Osoby, którym podano Panax ginseng, doświadczyły mniejszego zmęczenia fizycznego i psychicznego, a także zmniejszenia stresu oksydacyjnego niż osoby przyjmujące placebo (41 ).
W innym badaniu 364 osoby, które przeżyły raka, doświadczały zmęczenia 2000 mg żeń-szenia amerykańskiego lub placebo. Po ośmiu tygodniach osoby z grupy żeń-szenia miały znacznie niższy poziom zmęczenia niż osoby z grupy placebo (42 ).
Ponadto przegląd ponad 155 badań sugeruje, że suplementy z żeń-szeniem mogą nie tylko pomóc zmniejszyć zmęczenie, ale także zwiększyć aktywność fizyczną (43 ).
7. Może obniżyć poziom cukru we krwi
Żeń-szeń wydaje się być korzystny w kontrolowaniu poziomu glukozy we krwi u osób z cukrzycą i bez cukrzycy (44 , 45 ).
Udowodniono, że żeń-szeń amerykański i azjatycki poprawiają funkcję komórek trzustki, zwiększają produkcję insuliny i zwiększają wychwyt cukru we krwi w tkankach (44 ).
Ponadto badania pokazują, że wyciągi z żeń-szenia pomagają, zapewniając ochronę przeciwutleniającą, która redukuje wolne rodniki w komórkach osób z cukrzycą (44 ).
W jednym badaniu oceniano wpływ 6 gramów koreańskiego czerwonego żeń-szenia, wraz ze zwykłymi lekami przeciwcukrzycowymi lub dietą, u 19 osób z cukrzycą typu 2. Co ciekawe, byli w stanie utrzymać dobrą kontrolę poziomu cukru we krwi przez całe 12 tygodni badania. Mieli również 11% spadek poziomu cukru we krwi, 38% spadek insuliny na czczo i 33% wzrost wrażliwości na insulinę (46 ).
Inne badanie wykazało, że żeń-szeń amerykański pomógł poprawić poziom cukru we krwi u 10 zdrowych osób po wykonaniu testu słodkiego napoju (47 ).
Wydaje się, że fermentowany czerwony żeń-szeń mógłby być jeszcze skuteczniejszy w kontrolowaniu poziomu cukru we krwi. Sfermentowany żeń-szeń jest wytwarzany przy pomocy żywych bakterii, które przekształcają ginsenozydy w łatwiej przyswajalną i silniejszą formę (48 ).
W rzeczywistości badanie wykazało, że codzienne przyjmowanie 2,7 grama sfermentowanego czerwonego żeń-szenia skutecznie obniżało poziom cukru we krwi i zwiększało poziom insuliny po posiłku testowym, w porównaniu z placebo (49 ).
Bezpieczeństwo i potencjalne skutki uboczne
Według badań żeń-szeń wydaje się być bezpieczny i nie powinien powodować żadnych poważnych skutków ubocznych. Chociaż żeń-szeń wydaje się być bezpieczny, osoby przyjmujące niektóre leki powinny zwracać uwagę na możliwe interakcje z lekami.
Jednak osoby przyjmujące leki przeciwcukrzycowe powinny ściśle monitorować poziom cukru we krwi podczas stosowania żeń-szenia, aby upewnić się, że poziom ten nie spadnie zbyt nisko.
Dodatkowo żeń-szeń może zmniejszać skuteczność leków przeciwzakrzepowych.
Z tych powodów porozmawiaj z lekarzem przed suplementacją.
Należy pamiętać, że ze względu na brak badań dotyczących bezpieczeństwa żeń-szenia nie jest zalecany dla dzieci lub kobiet w ciąży lub karmiących piersią.
Wreszcie, istnieją dowody sugerujące, że przedłużone stosowanie żeń-szenia może zmniejszyć jego skuteczność w organizmie.
Aby zmaksymalizować korzyści, należy przyjmować żeń-szeń w cyklach 2-3-tygodniowych z tygodniową lub dwutygodniową przerwą pomiędzy (14).
DODATEK:
Zróżnicowane działanie żeń-szenia amerykańskiego i azjatyckiego w badaniach naukowych:
Żeń-szeń amerykański (Panax quinquefolius L.)
Pomoce w trawieniu (szczur) ( 43 )
Redukuje stres (szczur) ( 45 )
Poprawia pamięć (szczur) ( 49 )
Zmniejsza poziom cholesterolu (komórki) ( 5 )
Poprawia funkcje seksualne (szczur) ( 52 )
Żeń-szeń azjatycki (Panax ginseng CA Meyer)
Środek przeciwzapalny (komórka) ( 46–48 )
Ochrona wątroby (szczur) ( 50 )
Wytrzymałość (szczur) ( 51 )
Anti-Depression (myszy) ( 53 )
Podsumowanie
Żeń-szeń to ziołowy suplement stosowany od wieków w medycynie chińskiej.
Jest powszechnie reklamowany ze względu na jego działanie przeciwutleniające i przeciwzapalne. Może również pomóc w regulacji poziomu cukru we krwi i przynieść korzyści w przypadku niektórych nowotworów.
Co więcej, żeń-szeń może wzmocnić układ odpornościowy, usprawnić pracę mózgu, zwalczyć zmęczenie i złagodzić objawy zaburzeń erekcji.
Żeń-szeń można spożywać na surowo lub lekko gotowane na parze. Można go również łatwo dodać do diety w postaci ekstraktu, kapsułki lub proszku.
Niezależnie od tego, czy chcesz poprawić pewien stan, czy po prostu poprawić swoje zdrowie, zdecydowanie warto spróbować żeń-szenia.